Friday 28 November 2014

Ένα έθνος, ένας λαός ... (δεν γίναμε!)


Διαβάζοντας με την κόρη μου το μάθημα της "Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής" έκανα μια θλιβερή συνειδητοποίηση. 200 χρόνια μετά τον Κοραή και μετά την Επανάσταση,  δεν κατορθώσαμε να γίνουμε ένα έθνος, ένας λαός.

Ορισμός: «Έθνος είναι ένα σύνολο ανθρώπων που είναι ενωμένο με στοιχεία κοινού πολιτισμού, κοινού ιστορικού παρελθόντος, έχουν κοινές επιδιώξεις, πολλές φορές μιλούν την ίδια γλώσσα και έχουν την ίδια θρησκεία.»

Πριν αρχίσετε να αμφισβητείτε τον ορισμό, ας αρκεστούμε σε αυτό. Η κοινή μας ιστορία σταματά λίγο πριν τους Μακεδόνες και τον Μέγα Αλέξανδρο.  Έκτοτε υπάρχει το βολικό «κενό» της Ρωμαϊκής και της Βυζαντινής περιόδου με κυρίαρχη την εκκλησιαστική ιστορία, την άνοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για να φτάσουμε στην εποχή της Επανάστασης, όπου και εδράζεται η αιτία του σύγχρονου δράματος που λέγεται Ελλάδα και Ελληνικό Έθνος (έθνος δεν είναι το κράτος).

Δεν υπάρχει κοινά αποδεκτή ιστορία. Παραδείγματος χάριν, δεν συμφωνούμε εάν η επανάσταση ήταν «εθνικιστική» ή ταξική, με όρους 19ου αιώνα. Ακόμα, η ιστορία του 20ου αιώνα αντί να μας ενώνει μας χωρίζει.

Ο κοινός μας πολιτισμός είναι ένα ζητούμενο γιατί υπάρχουν παράλληλα οι δυτικές και οι κυρίαρχες ανατολικές μας ρίζες και αντιλήψεις. Πόσο μάλλον όταν αυτό το ίδιο δίπολο γίνεται πολιτικό σύνθημα «ανήκομεν εις την δύσιν» αλλά και πεδίο αντιπαράθεσης.

Για να είμαι δίκαιος, πολλές φορές «ομιλούμε» την ίδια γλώσσα. Όχι πάντα (δημοτική-καθαρεύουσα-“nea ellinika” + emoticons). Όμως γίνεται όλο και πιο δύσκολο να συνεννοηθούμε. <3

Η θρησκεία -δεν σχολιάζω το ότι δεν συμφωνώ απόλυτα με τον ορισμό- είναι ή καλύτερα έχει υπάρξει στοιχείο προσδιορισμού της ταυτότητας και κιβωτός αξιών που μοιραζόμαστε, διαχρονικά. Σ' εμάς λόγω ορθοδοξίας και σκλαβιάς, είναι λίγο πιο έντονο αυτό από ότι σε άλλες χώρες, έθνη και λαούς.

Μένουν λοιπόν οι κοινές επιδιώξεις. Δηλαδή να συμφωνούμε σε γενικές γραμμές για πράγματα όπως: Ανάπτυξη σημαίνει μείωση της ανεργίας και αύξηση του βιοτικού επιπέδου σε πραγματικούς όρους. Να δίνουμε κοινές απαντήσεις –κατά μεγάλη πλειοψηφία- σε ερωτήματα όπως:  Στο μέλλον η Ελλάδα θα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της ευρωπαϊκής οικογένειας ή όχι; Με Ευρώ ή με «δραχμή»; Υπέρ ή κατά της ιδιωτικής πρωτοβουλίας; Το κέρδος είναι καλό ή κακό; Δίχτυ ασφαλείας για όσους βρίσκονται σε ανάγκη ή κοινωνικό κράτος για όλους αδιακρίτως; Η Δημόσια παιδεία είναι και δωρεάν; Η ιδιωτική ή και ένα μεικτό σύστημα είναι καλό ή κακό; Το δημόσιο αγαθό είναι ιδιοκτησία αυτού που το παράγει, αυτού που το χρησιμοποιεί ή όλων; Οι νόμοι εφαρμόζονται για όλους ή μόνο για τους άλλους; Νόμος είναι το δίκιο του εργάτη; Το νόμιμο είναι και ηθικό; Η δημοκρατία είναι υπέρτατο αγαθό, όπως η ελευθερία ή/και η ανεξαρτησία; Και τόσα άλλα.  
Έτσι, χωρίς κοινή ιστορία, πολιτισμό, αξίες, επιδιώξεις και γλώσσα, τι έθνος είμαστε;

- Ανάδελφο! (όπως έλεγε ο Σαρτζετάκης)

ΥΓ. Όσοι αγχώνεστε με την λέξη έθνος, μην ανησυχείτε. Ούτε ένας λαός γίναμε!

Λέει ο δάσκαλος: «Οι άνθρωποι που είναι μόνιμα εγκατεστημένοι σε μία χώρα (μια εδαφική έκταση με καθορισμένα σύνορα) και έχουν την ιθαγένειά της αποτελούν τον λαό της. Ο λαός μιας χώρας, για να συμβιώσει, χρειάζεται να οργανωθεί και να δημιουργήσει κανόνες-νόμους που να ρυθμίζουν την κοινωνική του ζωή. Οι πολίτες, με τους αντιπροσώπους που εκλέγουν, θεσπίζουν αυτούς τους νόμους. Ο ανώτερος νόμος του Ελληνικού κράτους είναι το Σύνταγμα» … το οποίο έχουμε γραμμένο εκεί …

Monday 17 November 2014

Το δικό μου Πολυτεχνείο

<< Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ Πολυτεχνείο! Σας μιλά ο Ραδιοφωνικός Σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων. Κάτω η χούντα ...>>

Είχα ακούσει, ζωντανά, αυτές τις φλογερές φωνές που σε τίποτα δεν θύμιζαν την θεία Λένα και τα μελό ραδιορομάντζα του τότε ραδιοφώνου. Τις κασέτες αυτές (που είχε ηχογραφήσει ο πατέρας μου) τις άκουγα συχνά μαζί με την αφήγησή του για τα γεγονότα μιας εποχής που ήμουν μόλις 5-6 χρονών αλλά θυμόμουνα, μέχρι που κάποια χρόνια μετά είδα μία εκπομπή-ντοκουμέντο του Φρέντυ Γερμανού. Μαγεύτηκα, εμπνεύστηκα και με συνεπήρε το πνεύμα του μαχόμενου -για τα ιδανικά του, για την ελευθερία- φοιτητή.


Σαν μαθητής, πρωτοστάτησα στο να πηγαίνουμε στο Πολυτεχνείο (μετά κατάλαβα ότι υπήρχαν οργανώσεις και καπελώματα) κάθε χρόνο με ένα γαρίφαλο, με ένα σφίξιμο στην καρδιά αλλά με μία θέρμη. Λίγα χρόνια μετά τα γεγονότα, Αριστοτέλους και Ηπείρου ήταν το φροντιστήριο της θείας μου όπου πήγαινα για Αγγλικά. Αυτή, φοιτήτρια ακόμα το '73, με είχε πάρει από το χέρι να μου δείξει τις τρύπες από τις σφαίρες στους γύρω τοίχους όπου "δεν είχε συμβεί τίποτα".

Μεγάλωσα με αυτή την θέρμη ότι υπάρχει ελπίδα. Γούντστοκ, Μπέρκλεϋ, Ο Μάης, "Τhe Strawberry Statement". Λίγο η σκοτεινή ατμόσφαιρα της γκρίζας πόλης (Κυψέλη, Δροσοπούλου, Γκράβα), λίγο η μουσική, Σάιμον & Καρφάνγκελ (αυτά τα καστόρινα μποτάκια -όπως στο εξώφυλλο- τα έχω λιώσει πολλές φορές), The Eagles -οι πρώτες απόπειρες στο Hotel California στην κιθάρα, ο Πετρίδης στο ραδιόφωνο. Κοινώς ροκ, ερωτευμένος με τους χίπις, με τα παιδιά των λουλουδιών, με τους ζωγραφισμένους σκαραβαίους, ερωτευμένος με την εφηβεία μου!

Το δικό μου Πολυτεχνείο ήταν πάντα μια υπενθύμιση ότι μπορείς να κάνεις την διαφορά, ακόμα και με την θυσία. Ήταν όμως και κάτι μεγάλο και μοναδικό, κάτι που δεν εμφανίζεται σε κάθε γενιά.
Μέχρι την εποχή που είδα να το καίνε, αυτοί που δήθεν το τιμούσαν. Μέχρι που μπήκα στο πανεπιστήμιο και διαλύθηκε το ροζ συννεφάκι. Μέχρι που είδα τα τραπεζάκια, τους συναδέλφους με τα δεκαετή μούσια στα αμφιθέατρα. Ποια ιδανικά, ποια ελευθερία και ποιο Μπέρκλεϋ.
Από τότε κάτι έσπασε μέσα μου.

Το Πολυτεχνείο θα είναι πάντα σε μια ειδική θέση στην καρδιά μου.

Για την γενιά του Πολυτεχνείου δεν έχω πολλά να πω. Αποτύχατε!
Για την σημερινή γενιά, δεν έχω πάρα πολλά να πω. Αποτύχαμε (να σας εμπνεύσουμε)!
Για την δική μου γενιά, να πω ότι βαδίζουμε ολοταχώς στον γκρεμό και δεν θα μας σώσει κανένα Πολυτεχνείο. Βλέπετε εμείς είμαστε η γενιά του "Μετά ...".

ΥΓ. Ακόμα θυμάμαι τα δάκρυα της πρώτης φοράς που είδα τα σίδερα της πύλης ...