Monday 25 March 2013

Βασικές Γνώσεις Χρηματοοικονομίας 101

Τράπεζες

Ήρθε η ώρα λοιπόν να μάθουμε τι ακριβώς είναι μία τράπεζα. Η τράπεζα εμπορεύεται χρήματα. Συγκεντρώνει αποταμιεύσεις και χρηματοδοτεί επενδύσεις (κατά προτίμηση παραγωγικές), χορηγεί βραχυπρόθεσμα κεφάλαια σε επιχειρήσεις, χρηματοδοτεί την αγορά ακινήτων (ενυπόθηκων δάνεια) και την κατανάλωση, σπουδές, κλπ ιδιωτών.
Δευτερευόντως, διαχειρίζεται στην δευτερογενή αγορά τα διαθέσιμά της με σκοπό την αντιστάθμιση κινδύνων (από τις θέσεις των πελατών της - χαρτοφυλακίου χορηγήσεων) ή την εκμετάλλευση ευκαιριών στις αγορές χρήματος, συναλλάγματος και ομολόγων. Οι τράπεζες συνήθως αποφεύγουν στις κινήσεις τους αυτές τον μέσο-μακροπρόθεσμο κίνδυνο. Η ισορροπία των κινήσεων αυτών αποτελεί την καθημερινή ενασχόληση του ALCO, assets and liabilities committee.


Μάθημα πρώτο. Όλες οι τράπεζες δεν είναι το ίδιο καλές. Όπως σε κάθε άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα, υπάρχουν οι σοβαροί, οι λιγότερο σοβαροί και οι αετονύχηδες τραπεζίτες.
Παρένθεση: Τραπεζίτης είναι αυτός που συνεισφέρει δικά του κεφάλαια στην τράπεζα (βασικοί μέτοχοι) και συμμετέχει στην διαμόρφωση της πολιτικής της τράπεζας, τα εκτελεστικά μέλη του ΔΣ και στην πιο σύγχρονη εκδοχή οι διοικούντες και το εκτελεστικό συμβούλιο. Σε κάθε περίπτωση δεν είναι οι υπάλληλοι των καταταστημάτων, οι διευθυντές τους και τα άλλα στελέχη ή οι εργαζόμενοι γενικώς καθώς και το πλήθος των μικρομετόχων (επενδυτών) που συμπληρώνουν το μετοχικό κεφάλαιο.

Μάθημα δεύτερο. Οι τράπεζες που δίνουν μεγαλύτερα επιτόκια στις καταθέσεις τρέχουν χαρτοφυλάκια με μεγαλύτερους κινδύνους ή διαχειρίζονται τα διαθέσιμά τους σε αγορές με μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους και άρα κίνδυνο.

Μάθημα τρίτο. Ο καταθέτης αναλαμβάνει κίνδυνο δανείζοντας χρήματα στην τράπεζα. Σε περίπτωση χρεοκοπίας της τράπεζας, πρώτα χάνονται τα ίδια κεφάλαια (μέτοχοι), μετά οι διάφορες κατηγορίες ομολογιούχων δανειστών και τέλος οι καταθέσεις.
Η πιστοληπτική αξιολόγηση κάθε τράπεζας υποδηλώνει τον βαθμό κινδύνου που αναλαμβάνει ο καταθέτης.

Συμπέρασμα(τα): Το ότι οι τράπεζες δεν πέφτουν έξω δεν είναι ασφαλής τρόπος διαχείρισης των αποταμιεύσεών μας όπως και το ότι η γη δεν χάνει την αξία της.
Όταν ζητάς και πέρνεις καλύτερο επιτόκιο, υπάρχει λόγος, γι αυτο μην χαίρεσαι!
Όταν τα επιτόκια αυξάνουν αυτό σημαίνει ότι υπάρχει έλλειψη ρευστότητας και άρα το χρήμα ακριβαίνει.

Επιμύθιο: Οι τράπεζες δεν είναι Μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί. Όμως ταυτόχρονα οι τράπεζες δεν είναι και η κορυφή της πυραμίδας στην ανάληψη κινδύνου αλλά η βάση.
Σε περιόδους κρίσης αυτό αντιστρέφεται όπως ακριβώς ένα τάνκερ μπορεί να μην είναι πιο γρήγορο από ένα ταχύπλοο αλλά δεν σταματά και εύκολα και έτσι υπό προϋποθέσεις ξωκείλει.

Wednesday 13 March 2013

Το χρέος, το κράτος και οι «ξένοι»

192 χρόνια ανεξαρτησίας, μερικές χρεοκοπίες, κηδεμονίες και αναδιαρθρώσεις χρέους, μας δίδαξαν τίποτα;


Τέλος πάντων, ορκίζομαι εις Σε,
ω Ιερά πλην τρισαθλία Πατρίς!
Εάν κάτι απέτυχε σ´αυτή την χώρα είναι ο κρατικοδίαιτος καταναλωτισμός. Το πελατειακό σύστημα νομής της εξουσίας με αντάλλαγμα τις παροχές σε κοινωνικές και συντεχνιακές ομάδες στο όνομα της συναίνεσης.

Οι πολίτες μιας κοινωνίας πληρώνουν στο κράτος φόρους ώστε το κράτος να παρέχει στους πολίτες κοινωφελείς υπηρεσίες. Στις σοσιαλδημοκρατικές κοινωνίες το κράτος αναδιανέμει τα εισοδήματα μέσω των κοινωνικών παροχών από τους έχοντες (μέσω των φόρων) στους δικαίως ή αδίκως μη έχοντες και στους αδυνάτους. (και καλά κάνει και έτσι πρέπει)
Το σύνολο αυτών των παροχών συμπεριλαμβανομένων των αμοιβών που πληρώνει το κράτος και των δημόσιων επενδύσεων αποτελούν τα έξοδα του προϋπολογισμού και οι φόροι, οι ασφαλιστικές εισφορές και κάθε πρόσοδος από δημόσιο περιουσιακό στοιχείο τα έσοδα. Εφόσον αυτά εξισώνονται δεν προκύπτει έλλειμμα και άρα ανάγκη δανεισμού. Εάν συστηματικά οι δαπάνες ξεπερνούν τα έσοδα, τότε το κράτος προσφεύγει σε δανεισμό για να καλύψει την διαφορά. Όταν το κράτος δανείζεται οι φορολογούμενοι αναλαμβάνουν μεγαλύτερα βάρη στο μέλλον (μέσω της φορολογίας).

Όταν το χρέος φτάσει σε τέτοιο επίπεδο ώστε οι πιθανοί δανειστές να μην είναι πλέον διατεθειμένοι να δανείσουν το κράτος, τότε το κράτος μπορεί να κάνει τα εξής: α) να αυξήσει την φορολογία για να μπορέσει να καλύψει τα νέα ελλείμματά του και το κόστος του δανεισμού που έχει ήδη αναλάβει, β) να πουλήσει περιουσιακά στοιχεία ώστε να μειώσει ισόποσα το χρέος του, τόσο ώστε να ξανανοίξουν οι αγορές κεφαλαίων (να μπορεί δηλαδή να ξαναδανειστεί) ή γ) να σταματήσει να αποπληρώνει το χρέος που έχει συσσωρεύσει αλλά και δ) να περιορίσει άμεσα τα ελλείμματά του γιατί απλά δεν θα μπορεί πλέον να τα χρηματοδοτεί.

Το Ελληνικό δημόσιο βρέθηκε αναγκασμένο να κάνει τα (γ) & (δ) εφόσον κάποια στιγμή έκλεισαν οι αγορές. Όσο για το (β) ούτε που το αγγίξαμε. Αντί όμως να περικόψει άμεσα τα έξοδα κατά 20-30% (μέσα σε μια μέρα), ανέλαβαν οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι (η Τρόικα) να μας χρηματοδοτήσουν ώστε να περιορίσουμε τα ελλείμματα αυτά σταδιακά με ρυθμό 4-5% τον χρόνο ώστε να σταματήσει κάποτε η αιμορραγία και να αρχίσει επίσης η αντιστροφή της διόγκωσης του συσσωρευμένου χρέους. Ταυτόχρονα άρχισε μία σταδιακή αναδιάρθρωση του χρέους αυτού με κούρεμα των ιδιωτών δανειστών αρχικά (των τραπεζών και των άλλων επενδυτών, θεσμικών ή μικροϊδιωτών) και έπεται η συνέχεια.

Αυτό που έχουμε ξεχάσει είναι ότι την άνοιξη του 2010 υπήρχαν μόνο δύο επιλογές. Εφόσον δεν βρίσκαμε αυτή την γέφυρα θα έπρεπε να κηρύξουμε στάση πληρωμών, να προβούμε σε μονομερή αναδιάρθρωση του χρέους με κούρεμα τουλάχιστον 30% ή και περισσότερο και να περικόψουμε άμεσα τα έξοδα του προϋπολογισμού κατά 20 με 30% (έλλειμμα 12-15% του τότε ΑΕΠ). Αυτό θα προκαλούσε σημαντικές τριβές στο ευρωσύστημα με αποτέλεσμα την έξοδό μας από το ευρώ (και ίσως και από την ΕΕ ως «rogue State»). Η έξοδος θα γινόταν (εάν ήταν εφικτό που δεν ήταν αλλά ως υπόθεση εργασίας) για να κινηθεί κάπως η οικονομία με την κυκλοφορία ενός νέου νομίσματος. Η πτώση του ΑΕΠ θα ήταν δραματική μέσα σε ένα χρόνο ενώ η άμεση μείωση δαπανών για να ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός θα απαιτούσε μειώσεις μισθών και απολύσεις έως και 400,000 δημοσίων υπαλλήλων ή αμειβόμενων από δημόσια έσοδα (σε ΜΚΟ, ΟΤΑ, κλπ) μέσα σε ελάχιστο διάστημα με ότι αυτό θα σήμαινε για το όποιο κοινωνικό κράτος, την ασφάλεια/άμυνα, κλπ.. Εναλλακτικά την μείωση των αμοιβών κατά τουλάχιστον 50%.
Από εκεί και πέρα, εφόσον δεν σκοτωνόμασταν μεταξύ μας θα έπρεπε να κινηθούμε με ένα σχέδιο ανάγκης για την ανασυγκρότηση της οικονομίας και της κοινωνίας με πιθανή την κλήση του IMF για τεχνογνωσία. Θα ήμασταν δε όχι μόνο το μαύρο πρόβατο παγκοσμίως αλλά οι τελευταίοι των τελευταίων για χρόνια ή δεκαετίες. Σε μια ανάλυσή μου με βάση τα χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας υπολόγισα ότι ακόμα και κάτω από τα πιο ευνοϊκά σενάρια η «ύφεση» μέσω της υποτίμησης της «νέας νομισματικής μονάδας» θα ήταν της τάξης του 40-50% (μέσα σε ένα χρόνο) σε όρους αγοραστικής αξίας.

Αυτό που ζούμε σήμερα είναι η σταδιακή προσαρμογή που αφού δεν έγινε μέσα σε μια νύχτα, καταστρέφει και κατατρώει ότι υγειές υπήρχε δημιουργώντας πολλαπλάσια ανεργία στον ιδιωτικό τομέα (+800,000 άνεργοι από το 2009) και ύφεση συγκρίσιμη μόνο με την Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του '30 στην Αμερική. Και ενώ σχεδόν το σύνολο των εργαζόμενων στον δημόσιο τομέα υπο-λειτουργεί και/ή υπο-αμοίβεται. Κάπου έχουμε κάνει ένα λάθος και το μνημόνιο ελάχιστα έχει συνεισφέρει στο λάθος αυτό. Κυρίως μέσω της αποφυγής ανάληψης της ευθύνης.

Το βασικό λάθος είναι ότι αντί να επικεντρωθούμε στην λύση του Ελληνικού προβλήματος προσπαθήσαμε να το πλασάρουμε ως πρόβλημα του Ευρώ και του συστήματος και να αφήσουμε την πρωτοβουλία στους άλλους, τους «ξένους». Οι ξένοι δεν είναι ούτε φίλοι, ούτε εχθροί. Είναι απλά ξένοι και έχουν τα δικά τους συμφέροντα έλεγαν κάποιοι Φιλικοί λίγο πριν την Επανάσταση σχετικά με το εάν θα βοηθήσουν ή όχι η ξένες δυνάμεις τον «ξεσηκωμό». Ε, 192 χρόνια μετά δεν έχουμε μάθει τίποτα!

Αυτοί μας βοήθησαν, αφού πρώτα κέρδισαν χρόνο για να προετοιμαστούν και τώρα "σκάσε και κολύμπα"!

Monday 11 March 2013

Για όλα φταίει το Μνημόνιο!

(also in ENG at the bottom)

Δεν μπορεί να έχει υπάρξει μεγαλύτερη ύβρις στον κόσμο ανά τους αιώνες!

Δεν υπάρχουν λεφτά για τα αναγκαία. Κόβονται μισθοί και δαπάνες στην υγεία στην εκπαίδευση στην λογική. Το κράτος καταρρέει συμπαρασύροντας τα πάντα. Και αντί να μειώσουμε το κράτος για να μπορέσει να παρέχει τα βασικά και αναγκαία, ζητάμε να αυξηθεί! Μα καλά το έχουμε χάσει τελείως; Πόσο ιερές είναι πια αυτές οι αγελάδες; Tο χειρότερο είναι ότι αντί να απολυθεί ένα τμήμα του πελατειακού δημοσίου εξευτελίζεται το σύνολο των εργαζομένων, δημόσιων και ιδιωτικών.

Αλλά για όλα φταίει το μνημόνιο! Γιατί αν δεν υπήρχε, αυτό το θέμα θα είχε λυθεί από μόνο του πριν τρία χρόνια. (Σημ.: δεν θα ήμασταν σήμερα εδώ να το συζητάμε αλλά λεπτομέρειες τώρα!)
Τρία χρόνια μετά, είναι απίστευτο αλλά η ηρωική, πατριωτική, ριζοσπαστική λύση είναι το περισσότερα ελλείμματα, περισσότεροι φόροι, μεγαλύτερο χρέος. Τώρα ποιός θα μας δανείσει, λεπτομέρειες τώρα!

Καλά για τον χρυσό να μην το συζητάμε καλύτερα. Μεσαίωνας!

Φταίνε και οι ασύδοτες τράπεζες γιατί χρεοκόπησαν για να μην χρεοκοπήσει ανεξέλεγκτα το ελληνικό δημόσιο. Λεπτομέρειες τώρα! Αυτές πάντα φταίνε. Γιατί ακόμα και αν δεν ξέρεις εσύ ακριβώς το γιατί, αυτές ξέρουν.

Τώρα, με οριακά ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, είναι η ώρα να αναλάβουμε τις πραγματικές ευθύνες μας. Τόσο καιρό, αντιπολίτευση και συμπολίτευση κρυβόμαστε (κρύβονται) πίσω από ένα μνημόνιο. Ήρθε η ώρα να κάνουμε το δικό μας μνημόνιο, αυτό μεταξύ μας.

---------------------
my English Version


There must have been no greater hubris in the world! Ever!

There's no State money for necessities. Horizontal wage cuts and spending cuts on health, education and public investments defy all logic in such a depression. The State collapses dragging everything with it. Yet, instead of reducing the state to a size that is sufficient to provide the basic necessities, we hear –here in Greece- more calls for its enlargement! Have we completely lost our minds? How insane is this? How sacred are those “holly cows”1 after all?
The worst part is that instead of laying off those public sector employees that were hired because of political patronage in large numbers (the spoils system), we humiliate all the workers. Both in the public and in the private sector with massive reductions in nominal and even more so in disposable incomes!
Put the blame on the MOU2. Should there have been no MOU this issue would have been resolved since 2010. (Note: we wouldn’t be here discussing it though but that’s a minor detail!) Three years later, it‘s hard to grasp but the heroic, patriotic, radical and “humane” solution for the many “indignados” is more deficits, more taxes, and more debt! Well, one should ponder who would be willing to lend us? But that’s another minor detail!
Or better put the blame on the banking sector; those irresponsible Greek banks that went bankrupt in order to satisfy the northern voters and the IMF/Troika statisticians on debt sustainability. That way we have avoided the uncontrollable default of the Greek government (not to say that we have avoided a major contagion risk spreading throughout the Eurozone) but that’s another minor detail, as well!
Today, with roughly a balanced budget and a primary surplus insight, it's time we take up the responsibility. For almost three and a half years, all of us, both the opposition and the government (all governments) we are hiding behind the Memorandum. It's time we do our own memorandum of understanding, amongst ourselves.

1 The civil servants that no one seems to be able to let them go like India’s holly cows.
2 All the populist sides and leaders of the rebellious “indignados” seem to agree on that respect. The MUO is to blame for our predicament.